Vấn đề chủ sở hữu và người đại diện - Một số gợi ý về chính sách cho Việt Nam

Abstract

Tóm tắt. Vấn đề chủ sở hữu và người đại diện (Principal agent problem) là một vấn đề quan trọng liên quan đến một số khó khăn nảy sinh do tách biệt giữa quyền sở hữu và quyền điều hành. Vấn đề này đã được các học giả nước ngoài quan tâm từ lâu, nhưng nó mới được chú ý hơn ở Việt Nam hiện nay. Bài viết này đã làm rõ vấn đề chủ sở hữu và người đại diện trong các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) ở Việt Nam có đặc điểm khác biệt với các doanh nghiệp ngoài nhà nước như hội đồng quản trị (HĐQT) và người đại diện của Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) về mặt bản chất không phải là chủ sở hữu thật sự của DNNN, họ là người đại diện (được thuê) của chủ sở hữu để thực hiện một số quyền của chủ sở hữu và có nhiều đại diện chủ sở hữu. Do đó có thể nảy sinh vấn đề người đại diện hành động tư lợi cho bản thân, có thể thông đồng với giám đốc, nhà quản trị nhằm rút ruột nhà nước, thu lợi riêng… Giải pháp nhằm hạn chế những khó khăn nảy sinh trong mối quan hệ giữa chủ sở hữu và người đại diện là chúng ta cần đẩy mạnh công tác cổ phần hóa DNNN, tinh giản đầu mối và tăng cường giám sát đại diện chủ sở hữu, có chế độ đãi ngộ thỏa đáng.