Ngôn ngữ học tạo sinh của N. Chomsky: Lý thuyết chuẩn mở rộng và lý thuyết chuẩn mở rộng có điều chỉnh

Abstract

Tóm tắt: Lí thuyết chuẩn mở rộng (Extended Standard Theory) là sự xem xét lại Lí thuyết chuẩn đã được Chomsky trình bày trước đó. Sự xem xét lại nằm ở sự thu hẹp vào khu vực các cải biến nhờ các chế định phổ quát (universal constraints) và ở sự giải thích ngữ nghĩa quy vào cấu trúc sâu và cấu trúc mặt. Sự thay đổi diễn ra năm 1973 đã dẫn đến Lí thuyết chuẩn mở rộng có điều chỉnh (Revised Extended Standard Theory). Một đề tài trung tâm trong Lí thuyết chuẩn mở rộng có điều chỉnh của Chomsky là ngữ pháp cốt lõi (Core grammar). Ngữ pháp cốt lõi bao gồm các sự kiện ngôn ngữ phổ quát và các nguyên lí hướng đến làm hiện ra các hiện tượng ngữ pháp phổ quát trong tất cả các ngôn ngữ tự nhiện. Lí thuyết chuẩn mở rộng có điều chỉnh đề cập đến nhiều lí thuyết và nguyên lí như: lí thuyết vết, lí thuyết theta, lí thuyết chi phối và ràng buộc, lí thuyết tia X, lí thuyết cách, lí thuyết kiểm định, lí thuyết tối thiểu,…Lí thuyết các nguyên tắc và các tham biến được đánh giá là thực sự mới mẻ của hai nghìn năm trăm năm qua.

Từ khóa: lí thuyết chuẩn mở rộng, lí thuyết chuẩn mở rộng có điều chỉnh, chế định phổ quát, chuyển di alpha, chương trình tối thiểu, lí thuyết cách, lí thuyết chi phối, lí thuyết ràng buộc, lí thuyết giới hạn, lí thuyết kiểm định, lí thuyết tia X, lí thuyết theta, lí thuyết vết, nguyên lí phạm trù trống, nguyên lí phóng chiếu, ngữ pháp cốt lõi, tham biến, tính có đánh dấu