Ngôn ngữ học tạo sinh của N. Chomsky: Cơ sở triết học và nhận thức luận

Abstract

Tóm tắt: Cơ sở triết học của ngôn ngữ học tạo sinh của N. Chomsky là chủ nghĩa duy lí. Một trong những lí do mà lí thuyết ngôn ngữ học của Chomsky được coi là có tính cách mạng là nó quay trở lại với chủ nghĩa duy lí trong ngôn ngữ học ở thời mà quan điểm khoa học thắng thế được sự ủng hộ mạnh mẽ là chủ nghĩa kinh nghiệm. Chomsky coi nhiệm vụ chính của ngôn ngữ học là phát triển việc miêu tả các phổ niệm ngôn ngữ. N.Chomsky giải thích sự phát triển của ngữ năng bằng thiết bị thụ đắc ngôn ngữ bẩm sinh (innate language acquisition device) trên cơ sở của ngữ pháp phổ quát (universal grammar). Ngôn ngữ học tạo sinh đặt công thức hóa lí thuyết ở vị trí cao hơn việc phân tích dữ liệu và ngôn ngữ học cải biến theo đuổi con đường diễn dịch bằng cách đặt ra các giả thiết về cơ chế tạo sinh ngôn ngữ, có tính đến các bình diện sáng tạo của khả năng ngôn ngữ. Nếu như cho mãi đến trước những năm 60 của thế kỷ XX, ngôn ngữ học chủ yếu là khoa học miêu tả thì ngữ pháp tạo sinh của Chomsky có tham vọng giải thích ngôn ngữ. Những khái niệm và thủ pháp sau đây rất quan trọng đối với ngôn ngữ học tạo sinh: cải biến, lược bỏ, chêm vào, thay thế, hoán vị, tính hồi quy, tính mô dun, tính có đánh dấu.

Từ khóa: Chủ nghĩa duy lí, chủ nghĩa kinh nghiệm, thiết bị thụ đắc ngôn ngữ bẩm sinh, ngữ pháp phổ quát, phổ niệm ngôn ngữ, cải biến, lược bỏ, chêm vào, thay thế, hoán vị, tính hồi quy, tính mô đun, tính có đánh dấu.