Sự biến đổi của ngày bắt đầu mùa mưa ở Tây nguyên và khả năng dự báo
Main Article Content
Abstract
Trong nghiên cứu này, sử dụng số liệu quan trắc lượng mưa ngày trên các trạm khí tượng khu vực Tây Nguyên giai đoạn 1981-2010, một vài đặc điểm chế độ mưa bao gồm ngày bắt đầu mùa mưa và sự biến đổi cũng như khả năng dự báo ngày bắt đầu mùa mưa đã được khảo sát. Kết quả nhận được cho thấy: 1) Ngày bắt đầu mùa mưa ở Tây Nguyên biến thiên mạnh qua các năm. Mùa mưa bắt đầu sớm hơn ở phía nam Tây Nguyên sau đó là phía bắc và muộn nhất ở miền trung. Nhìn chung, mùa mưa ở Tây Nguyên bắt đầu vào khoảng giữa tháng 4 đến giữa tháng 5, trung bình vào khoảng 30 tháng 4 hàng năm; 2) Mùa mưa ở Tây Nguyên có xu thế đến sớm hơn
5-7 ngày/thập kỷ; 3) Ngày bắt đầu mùa mưa ở Tây Nguyên có tương quan dương cao với nhiệt độ bề mặt biển (SST) ở khu vực trung tâm Thái Bình dương xích đạo và nam Ấn Độ dương xích đạo, gió vĩ hướng mực 850hPa khu vực tây bắc và trung tâm Thái Bình dương xích đạo và với khí áp mực biển trung bình trên các khu vực tây Thái Bình dương và Ấn Độ dương, có tương quan âm với SST trên khu vực tây Thái Bình dương xích đạo, gió vĩ hướng mực 850hPa trên vùng biển Ấn Độ dương xích đạo. Ngoài ra, bằng phương pháp phân tích thành phần chính đối với các trường SST, gió vĩ hướng trên mực 850hPa và khí áp mực biển trung bình trên một số vùng được lựa chọn để xác định các nhân tố dự báo; phương trình dự báo ngày bắt đầu mùa mưa trên Tây Nguyên cũng đã được xây dựng bằng phương pháp hồi qui từng bước. Kết quả chỉ ra rằng, sai số trung bình dự báo của phương pháp là 0,2 ngày và sai số tuyệt đối là 6 ngày.
References
[2] Ngo-Duc T., J. Matsumoto, H. Kamimera, and H.-H. Bui, 2013: Monthly adjustment of Global Satellite Mapping of Precipitation (GS Ma P) data over the Vu Gia–Thu Bon River Basin in Central Vietnam using an artificial neural network. Hydrological Research Letters, 7(4), 85-90. doi:10.3178/hrl.7.85.
[3] Nguyen-Le Dzung, Jun Matsumoto, Thanh Ngo-Duc, 2015a: Onset of the Rainy Seasons in the Eastern Indochina Peninsula. J. Clim, Vol. 28, p5645-5666.
[4] Nguyen-Le Dzung and Jun Matsumoto, 2015b: Delayed withdrawal of the autumn rainy season over central Vietnam in recent decades. Int. J. Climatol. Published online in Wiley Online Library, doi: 10.1002/joc.4533
[5] Nguyen-Thi, H. A., J. Matsumoto, T. Ngo-Duc, and N. Endo, 2012: A Climatological Study of Tropical Cyclone Rainfall in Vietnam. SOLA, 8, 041-044, doi: 10.2151/sola.2012-011.
[6] Yen Ming-Cheng, Tsing-Chang Chen, Hao-Lin Hu, Ren-Yow Tzeng, Dinh Duc Tu, Nguyen Thi Tan Thanh, Chow Jeng Wong, 2011: Interannual Variation of the Fall Rainfall in Central Vietnam. Journal of the Meteorological Society of Japan, Vol. 89A, pp. 259-270, doi:10.2151/jmsj.2011-A16.
[7] Nguyễn Đức Ngữ và Nguyễn Trọng Hiệu, 2013: Khí hậu và tài nguyên khí hậu Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, 296 trang.
[8] Zhang Y., Li T., Wang B. and et.al., 2002: Onset of the summer monsoon over the Indochina Peninsula: Climatology and interannual variations. Int. J. Climatol., 15(22), 3206–3221.
[9] Laux, P., Kunstmann, H. and Bárdossy, A., 2008: Predicting the regional onset of the rainy season in West Africa. Int. J. Climatol., 28: 329–342. doi:10.1002/joc.1542.
[10] Wang, B. and LinHo., 2002: Rainy Season of the Asian – Pacific Summer Monsoon. Int. J. Climatol., 15, 386–398.
[11] Lau K.M. và Yang S., 1997: Climatology and interannual variability of the southeast asian summer monsoon. Adv Atmos Sci, 14(2), 141–162.
[12] Zhou Wen and Johnny C. L. Chan, 2007: ENSO and the South China Sea summer monsoon onset. Int. J. Climatol. 27: 157-167.
[13] Nguyễn Thi Hiền Thuận, Chiêu Kim Quỳnh, 2007: Nhận xét về sự biến động của các đặc trưng gió mùa mùa hè ở khu vực Nam Bộ trong các năm ENSO. Tuyển tập báo cáo Hội nghị khoa học lần thứ 10, Viện KH KTTV và MT, 314-322.
[14] Nguyen, T. D., Uvo, C. and Rosbjerg, D., 2007: Relationship between the tropical Pacific and Indian Ocean sea-surface temperature and monthly precipitation over the central highlands, Vietnam. Int. J. Climatol., 27: 1439–1454. doi:10.1002/joc.1486.
[15] Moron V., Robertson A.W., và Boer R., 2009: Spatial coherence and seasonal predictability of monsoon onset over Indonesia. Int. J. Climatol., 22(3), 840-850.
[16] Phan Van Tan, Ngo Duc Thanh and Nguyen Van Hiep, 2013: A review of evidence of recent climate change in the Central Highlands of Vietnam. Produced for the initiative for coffee & climate, http://www.coffeeandclimate.org
[17] Stern RD, Dennett MD, Garbutt DJ., 1981: The start of the rains in West Africa. Journal of Climatology 1: 59-68
[18] Sen, P.K., 1968: Estimates of the Regression Coefficient Based on Kendall’s Tau. Journal of the American Statistical Association, 63(324) (1968) 1379-1389.
[19] Kendall, M.G., 1975: Rank Correlation Methods. Charles Griffin, London, 272 pp, 1975.
[20] Ngô Đức Thành, Phan Văn Tân, 2012: Kiểm nghiệm phi tham số xu thế biến đổi của một số yếu tố khí tượng cho giai đoạn 1961-2007. Tạp chí khoa học, ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 28, số 3S, tr.129 -135
[21] Pham Xuan Thanh, Bernard Fontaine, Nathalie Philippon, 2010: Onset of the summer monsoon over the southern Vietnam and its predictability. Theor Appl Climatol (2010) 99:105–113 doi 10.1007/s00704-009-0115-z.