Góc nhìn khu vực về quan hệ Việt Nam – Nhật Bản thế kỷ XVII

Abstract

Tóm tắt: Cách nhìn truyền thống nhấn mạnh Trung Quốc là đối tác thương mại thường xuyên và ảnh hưởng nhất đến Việt Nam tiền cận đại bởi trong dặm dài hình thành và phát triển, dân tộc Việt thường xuyên bị láng giềng phương Bắc xâm lược, cai trị và đồng hóa. Quan điểm này có thể đúng với phần lớn tiến trình lịch sử, song không thực sự thuyết phục với trường hợp Đại Việt thế kỷ XVII, khi triều Minh suy yếu dưới áp lực của người Mãn Châu nên không gây được thanh thế đối với Đại Việt. Sau khi được thành lập (1644), triều Mãn Thanh còn vướng bận với các xung đột ở vùng đông-nam nên cũng chưa thể quan tâm đến Đại Việt. Trong khi đó, Nhật Bản mở rộng ảnh hưởng ra khu vực dưới chính sách đối ngoại cởi mở của Mạc Phủ Tokugawa. Quan hệ Việt Nam – Nhật Bản có điều kiện phát triển trong phần lớn thế kỷ XVII, trong đó khoảng 3 thập niên đầu thông qua hoạt động trực tiếp của thương nhân Nhật và 7 thập niên sau gián tiếp qua vai trò của thương nhân Trung Quốc và Hà Lan.

Từ khóa: Việt Nam, Nhật Bản, cận đại sơ kỳ, thương mại, ngoại giao